Τι είναι ο Θυρεοειδής αδένας; Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός και τι ο υπερθυρεοειδισμός;
Ο Θυρεοειδής αδένας είναι ένας μικρός αλλά από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο κάτω μέρος του τραχήλου και μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα. Έχει σχήμα θυρεού και αποτελείται από δύο λοβούς, τον αριστερό και τον δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό. Αν και το μέγεθός του είναι μικρό, η σημασία του για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού είναι τεράστια, καθώς από αυτόν εξαρτώνται πολλές λειτουργίες των συστημάτων του οργανισμού μας.
Επειδή ακριβώς οι θυρεοειδικές ορμόνες δρουν σε όλα τα οργανικά συστήματα του ανθρωπίνου σώματος, οι εκδηλώσεις που προκύπτουν από τη δυσλειτουργία τους είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Επίσης, η σειρά εμφάνισης των συμπτωμάτων στην πορεία της νόσου δεν είναι συγκεκριμένη και ποικίλει από ασθενή σε ασθενή, γι’ αυτό και η πρώιμη διάγνωση του προβλήματος είναι απαραίτητη για τη σωστή εκτίμηση και έγκαιρη θεραπεία από τον κλινικό ιατρό.
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει φυσιολογικά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών, τη Θυροξίνη (Τ4), την Τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την Καλσιτονίνη, η οποία παίζει ρόλο στην ομοιόσταση του ασβεστίου και στον οστικό μεταβολισμό.
Πολλές φορές και για διάφορους λόγους, η λειτουργία αυτού του σημαντικού αδένα διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να παράγεται μεγαλύτερη ή μικρότερη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών, καταστάσεις που ορίζονται ως υπερθυρεοειδισμός και υποθυρεοειδισμός αντίστοιχα.
Η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH) παράγεται από την υπόφυση και είναι κυρίως υπεύθυνη για τον έλεγχο της σύνθεσης των θυρεοειδικών ορμονών T3 και Τ4. Η έκκριση της TSΗ ρυθμίζεται από την ορμόνη απελευθέρωσης της θυρεοτροπίνης (TRH) που εκκρίνεται από τον υποθάλαμο και από την άμεση δράση των θυρεοειδικών ορμονών στην υπόφυση.
ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ
Υποθυρεοειδισμός είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία έχουμε μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών ή ανεπάρκεια στη λειτουργία τους. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να είναι πρωτοπαθής, δηλαδή να οφείλεται σε βλάβη του ίδιου του θυρεοειδούς, είτε δευτεροπαθής, να οφείλεται δηλαδή σε βλάβη της υπόφυσης, η οποία παράγει τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH) ή ακόμα και τριτοπαθής όπου η αιτία εμφανίζεται στον υποθάλαμο.
Η συχνότερη πρωτοπαθής αιτία υποθυρεοειδισμού είναι η αυτοάνοση καταστροφική θυρεοειδίτιδα (Hashimoto), κατά την οποία το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς σχηματίζει αυτοαντισώματα που επιτίθενται εναντίον του θυρεοειδή αδένα. Επίσης, στην περίπτωση αυτή ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να συνδυάζεται και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως π.χ. με λεύκη, ερυθηματώδη λύκο, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.α.
Άλλη αιτία πρωτοπαθούς υποθυρεοειδισμού είναι η καταστροφή του αδένα είτε από την επίδραση ακτινοβολίας στην περιοχή του τραχήλου για θεραπευτικούς σκοπούς, είτε από την επίδραση φαρμάκων και ραδιενεργού ιωδίου για την αντιμετώπιση υπερθυρεοειδισμού. Εννοείται ότι σε περιπτώσεις υπερλειτουργίας του αδένα που υποβάλλονται σε θυρεοειδεκτομή, προκύπτει μόνιμος υποθυρεοειδισμός που χρειάζεται συνεχή ορμονική υποκατάσταση.
Η κυριότερη αιτία δευτεροπαθούς υποθυρεοειδισμού είναι κάποιο αδένωμα της υπόφυσης, ενώ η τριτοπαθής αιτία είναι σπάνια και οφείλεται σε όγκους της περιοχής, λοιμώξεις και αγγειακές ανωμαλίες.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ:
- Μείωση των Τ3 και Τ4
- Αύξηση της TSH.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ:
- Αύξηση σωματικού βάρους
- Αύξηση Χοληστερίνης
- Αρτηριακή υπέρταση – Βραδυκαρδία – Μυξοίδημα – Δύσπνοια
- Αίσθηση κρύου – Υποθερμία – Χλομάδα άκρων
- Ξηροδερμία – Τριχόπτωση – Εύθραυστα νύχια
- Αναιμία – Ληθαργία
- Δυσκοιλιότητα – Ανορεξία
- Εύκολη κόπωση – Μυαλγίες – Κράμπες
- Μυϊκές αδυναμίες – Διάχυτα άλγη
- Οίδημα βλεφάρων
- Ελάττωση μνήμης – Κατάθλιψη
- Διαταραχές περιόδου – Στειρότητα – Ανικανότητα
- Υπερπρολακτιναιμία – Γαλακτόρροια
- Νοητική καθυστέρηση στα νεογνά
ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ
Υπερθυρεοειδισμός ονομάζεται το κλινικό σύνδρομο που προκύπτει από την ύπαρξη αυξημένων επιπέδων θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και το οποίο έχει ως επακόλουθο την αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού του ανθρώπινου οργανισμού. Πρόκειται για πάθηση που δείχνει «προτίμηση» στο γυναικείο φύλο καθώς παρουσιάζει δεκαπλάσια συχνότητα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.
Συνηθέστερη αιτία του υπερθυρεοειδισμού είναι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη (Νόσος Graves). Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα που αφορά στη δημιουργία αντισωμάτων τα οποία διεγείρουν τον θυρεοειδή αδένα για να παράγει μεγάλη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών. Τα ακριβή αίτια της νόσου Graves είναι ακόμα άγνωστα αλλά φαίνεται ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση και είναι πιθανόν παράγοντες όπως το έντονο στρες ή η προσβολή από κάποιον ιό να εμπλέκονται στην πυροδότηση της νόσου.
Άλλο αίτιο πρόκλησης υπερθυρεοειδισμού είναι τα τοξικά αδενώματα του θυρεοειδούς. Πρόκειται για υπερπλασία των αδένων του θυρεοειδούς, τα κύτταρα των οποίων αρχίζουν να παράγουν ανεξέλεγκτα θυρεοειδικές ορμόνες απορρυθμίζοντας τον οργανισμό.
Τέλος, ένα άλλο αίτιο που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών είναι οι θυρεοειδίτιδες, οι οποίες αναφέρονται σε φλεγμονές του θυρεοειδούς και οφείλονται σε άγνωστους ακόμα λόγους.
Περισσότερο σπάνια αίτια υπερθυρεοειδισμού είναι οι διαταραχές της λειτουργίας της υπόφυσης και η εξωγενής λήψη μεγάλων δόσεων θυρεοειδικών ορμονών.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ:
- Αύξηση των Τ3 και Τ4
- Μείωση της TSH.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ:
- Απώλεια σωματικού βάρους
- Καρδιακή ανεπάρκεια – Υπέρταση
- Ταχυκαρδία – Καρδιακές αρρυθμίες
- Γενική υπερκινησία – Ταχύπνοια – Δύσπνοια
- Θερμό και εφιδρωμένο δέρμα
- Δυσανεξία στη ζέστη
- Λέπτυνση τριχών
- Νευρικότητα – Ευερεθιστικότητα – Αϋπνία – Εξάψεις
- Υπερκινητικότητα γαστρεντερολογικού και διάρροια
- Τρεμούλιασμα χεριών
- Εύκολη κόπωση
- Μυϊκή αδυναμία ποδιών και οίδημα άκρων
- Οίδημα βλεφάρων – Εξόφθαλμο – Διπλωπία
- Διαταραχές περιόδου – Γυναικομαστία
- Διόγκωση ήπατος
- Διόγκωση αδένα – Βρογχοκήλη (Νόσος Graves)